SŁOWNIK BIOGRAFICZNY 2 KORPUSU POLSKIEGO
ODWIEDŹ SŁOWNIK BIOGRAFICZNY DRUGIEGO KORPUSU POLSKIEGO
W nadchodzących Fundacja Znaki Pamięci pragnie kontynuować realizację wyjątkowego i jedynego w skali światowej projektu – elektronicznej bazy danych, prezentującej w naukowy lecz przystępny sposób biogramy żołnierzy 2 Korpusu Polskiego w połączeniu z bazą wiedzy encyklopedycznej dotyczącej 2 Korpusu, wspomnień pisanych oraz audio/video i multimediów związanych z tą niezwykłą jednostką i jej szlakiem bojowym, a także późniejszymi losami jej żołnierzy – tułaczy.
Celem projektu jest naukowe opracowanie i upowszechnienie w wieloletniej perspektywie biogramów jak największej ilości żołnierzy 2 Korpusu – biogramów obejmujących zarówno ich życie przedwojenne, wojenną tułaczkę oraz szlak bojowy z 2 Korpusem Polskim, a także powojenne losy. W I etapie prac w latach 2019./20 r. wdrożono pierwszy mechanizm bazy oraz opracowano 250 biogramów na podstawie danych pochodzących z prywatnych i instytucjonalnych źródeł archiwalnych w Kraju i za granicą., w latach 2021/22 projekt wzbogaciło kolejnych ponad 600 biogramów wraz ze zdigitalizowanymi archiwaliami dotyczącymi poszczególnych weteranów. W kolejnych edycjach realizacji projektu planujemy dalszą rozbudowę Słownika o nowe biogramy oraz nowe archiwalia ze zbiorów krajowych i polonijnych.
W roku 2023, w 80 rocznicę powołania do życia 2 Korpusu Polskiego w miejsce Armii Polskiej na Wschodzie, a także w kolejnym roku 2024, gdy obchodzimy 80 rocznicę bitew o Monte Cassino, Piedimonte, Loreto i Ankonę oraz innych starć 2 Korpusu w Italii, Fundacja Znaki Pamięci zamierza kontynuować prace nad elektroniczną. bazą danych, prezentującą indywidualne biogramy żołnierzy 2 Korpusu Polskiego, a która została w latach 2019 / 2020 w swojej pierwszej wersji udostępniona poprzez Internet bezpłatnie wszystkim zainteresowanym (niezależnie od wieku) pod adresem vvww.indeks2kp.pl . W kolejnych latach 2021-2023 była dalej rozbudowywana o kolejne biogramy.
Wieloletnim zamierzeniem Fundacji Znaki Pamięci i jej głównym projektem jest właśnie realizacja projektu naukowego pt. „Multimedialny Słownik Biograficzny Żołnierzy 2 Korpusu Polskiego”, mającego na celu opracowanie naukowe, zebranie w jednej, dostępnej dla każdego zainteresowanego lokalizacji internetowej i upowszechnienie jak największej ilości całościowych danych biograficznych o losach żołnierzy – tułaczy. Pozwala on nie tylko przypomnieć ważne postacie i wydarzenia historyczne, upamiętnić i uhonorować „cichych bohaterów” walk o polską niepodległość u boku aliantów, którym przez dziesięciolecia odmawiano nawet prawa do polskiego obywatelstwa, ale również przeprowadzić poszukiwania, kwerendy archiwalne i terenowe, indeksację i docelowo digitalizację, a następnie opracowanie naukowe materiału archiwalnego rozproszonego po całym świecie, zarówno w archiwach instytucjonalnych jak i prywatnych.
Wartością dodaną omawianego projektu jest prowadzona równolegle z działaniami archiwistycznymi inwentaryzacja lokalizacji i stanu miejsc pochówku żołnierzy 2 Korpusu Polskiego, zarówno poległych w czasie Il wojny światowej, jak i zmarłych w latach późniejszych na emigracji oraz w Polsce. Mogiły te rozproszone są po całym świecie -Fundacja w ramach realizacji projektu prowadziła działania w miejscach tak odległych od siebie jak kraje Azji Środkowej – Kirgistan, Kazachstan, Uzbekistan, przez Włochy i Wielką Brytanię aż po kraje Ameryki Północnej. Pragniemy przy tym zaznaczyć, iż w większości opisywanych miejsc pochówki te są porzucone i zapomniane, znajdują się też niejednokrotnie w bardzo złym stanie.
Realizowany od 2019 r. projekt jest efektem wieloletniego zajmowania się tematyką 2 Korpusu przez kadrę Fundacji, zarówno od strony naukowej, jak i przy realizacji innych projektów historycznych. Fakt, iż nigdy nie została opracowana naukowo pełna lista żołnierzy 2 Korpusu ani zintegrowane dane biograficzne całości zagadnienia, a powstawały jedynie jej wybrane części (np. 3 DSK) stanowił dla nas istotny impuls do podjęcia tej ważnej dla ochrony pamięci i dziedzictwa narodowego projektu.
Na przełomie lat 2019/20 zespól Fundacji opracował i wdrożył pierwszy mechanizm bazy oraz opracował i opublikował dzięki wsparciu finansowemu Fundacji Lotto 250 pierwszych biogramów weteranów 2 Korpusu na podstawie danych pochodzących z prywatnych i instytucjonalnych źródeł archiwalnych w Kraju i za granicą. W 2021 r. Fundacja, dzięki wsparciu Funduszu Patriotycznego, upowszechniła kolejnych 600 biogramów wraz ze zdigitalizowanymi w ramach projektu materiałami archiwalnymi należącymi do rodzin opisywanych żołnierzy bądź pochodzącymi z archiwów instytucjonalnych, ale także bibliotek, muzeów, środowisk lokalnych. W roku 2022 projekt był kontynuowany silami społecznymi i zaangażowaniem członków i sympatyków naszej organizacji. Do włączenia się w prace nad „Multimedialnym Słownikiem Biograficznym” zaprosiliśmy żyjących jeszcze członków 2 Korpusu Polskiego, ich rodziny oraz wszystkie osoby dysponujące danymi biograficznymi oraz materiałami archiwalnymi dotyczącymi 2 KP.
Z uwagi na wagę projektu w kolejnych latach pragniemy kontynuować prace nad dalszym rozwojem Multimedialnego Słownika Biograficznego Żołnierzy 2 Korpusu Polskiego, skupiając się w tym okresie na archiwach polonijnych pozostających w rękach prywatnych na terenie Wielkiej Brytanii, USA i Kanady. Prowadzenie prac nad projektem właśnie teraz ma szczególne znaczenie w chwili, gdy jeszcze ostatni żołnierze gen. Andersa są wśród nas i na takie całościowe upamiętnienie swej formacji nadal niezmiennie oczekują.
Warto przy tym podkreślić, iż projekt udostępnia w jednym miejscu szereg rozproszonych dotychczas, często trudno dostępnych danych biograficznych wszystkim zainteresowanym osobom z dostępem do Internetu. Opracowane biogramy są często wykorzystywane przez Fundację, ale także partnerów – szkoły, drużyny harcerskie, organizacje pozarządowe itp. z Polski i środowisk polonijnych do upowszechniania losów poszczególnych żołnierzy 2 Korpusu, nauki najnowszej historii Polski poprzez losy tych wyjątkowych ludzi. Podanie źródeł pozyskanych danych biograficznych stanowi cenną wskazówkę dla badaczy w szczególny sposób zainteresowanymi losami wybranych osób.
Projekt jest także swoistym magnesem, integrującym od początku istnienia wokół siebie różne osoby i środowiska w Polsce i na świecie zajmujące się upamiętnianiem losów 2 Korpusu, a w szczególności co wyjątkowo cenne – rodziny weteranów 2 Korpusu.
MIEJSCA REALIZACJI
Działania digitalizacyjne prowadzone w ramach poprzednich edycji projektu oraz innych projektów przez naszą fundację na terenie Wielkiej Brytanii objęły Londyn i jego okolice, Bradford, Huddersfield, (częściowo) Manchester, walijskie Penrhos (częściowo), a także (również częściowo) okolice Glasgow w Szkocji. Prace prowadzone były wśród najstarszej części Polonii – wybór miejsc, w których przeprowadziliśmy digitalizację podyktowany był właśnie wiekiem osób udostępniających swoje zbiory do digitalizacji i ich potencjalne zagrożenie w wypadku śmierci posiadacza archiwum. Jednocześnie prowadziliśmy kwerendy w innych skupiskach Polonii zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i w pozostałych częściach świata, pozyskując informacje o istniejących kolekcjach i uzyskując deklaracje ich udostępnienia do digitalizacji i opracowania. W przypadku waliskiego Penrhos prace digitalizacyjne z lat ubiegłych przeprowadzone zostały wśród najstarszych mieszkańców polskiego ośrodka – domu opieki dla osób starszych; duża część kolekcji związana z historią 2 Korpusu Polskiego w dalszym ciągu czeka na digitalizację i opracowanie. W przypadku Szkocji skupiliśmy się na upadającym Domu Polskim w Kirkcaldy i jego niszczejących zbiorach (Kirkcaldy było jednym z pierwszych miejsc osiedlania się Polaków w Wielkiej Brytanii już od 1940 r.), a także okolicach Glasgow, gdzie udało nam się pozyskać bezcenne zbiory należące do dawnych Młodszych Ochotniczek 2 Korpusu Polskiego generała Władysława Andersa. W toku prac nawiązaliśmy dalsze kontakty ze społecznościami polskimi, lokalizując kolejne kolekcje archiwaliów w tym bezcenne archiwalia związane z 2 Korpusem Polskim w Bristol (UK), St. Andrews (Szkocja): Missisaudze (Kanada) czy Orchard Lake w USA. W latach 2023 – 2024 zatem planujemy zdigitalizować zlokalizowane już przez nas archiwa prywatne rodzin żołnierzy 2 Korpusu w wymienionych miejscach realizacji projektu jak również z pomocą wolontariuszy przeprowadzić dalszą kwerendę w poszukiwaniu kolejnych zbiorów.
Warto tu znów podkreślić, iż z uwagi na zaawansowany wiek odchodzącego pokolenia emigracji Polaków po II wojnie światowej do krajów zachodnich konieczne jest PILNE zajęcie się w formie usystematyzowanej digitalizacją, opracowaniem i upowszechnieniem przechowywanych w kolekcjach prywatnych żołnierzy 2 Korpusu Polskiego i ich rodzin materiałów dotyczących problematyki projektu (ale także istotna jest pilna inwentaryzacja i podjęcie działań ratunkowych w wielu niszczejących miejscach pochówków i pamięci narodowej). Istnieje poważne ryzyko, iż wraz z ich odejściem duża część materiałów zostanie na zawsze utracona. Niezbędnym jest zatem jak najszybsze zajęcie się zachowaniem choćby w formie cyfrowej tych zbiorów, a także zainteresowanie tą tematyką młodzieży polonijnej i polskiej, która często żyjąc obok przedstawicieli „starej” emigracji bądź swoich przodków, nie wie nic o ich losach. Zachodząca zmiana pokoleniowa wśród Polonii na całym świecie to także ostatni moment, aby przedstawicieli średniego pokolenia uczulić na kwestie zachowania polskiej tożsamości, aby wiedzieli jakie treści przekazać młodzieży. Z uwagi na ograniczone materiały edukacyjne przygotowane z myślą o szkołach polonijnych sądzimy, iż rezultatem opisywanego projektu będzie także istotne uzupełnienie materiałów dydaktycznych do nauki najnowszej historii Polski w szkołach polonijnych w krajach objętych zadaniem, docelowo zaś na całym świecie.
