CZEGO SZUKASZ PRZYJACIELU ?

ARCHIVUM MOBILIS

RUSZA PROJEKT „ARCHIVUM MOBILIS”

„Archivum Mobilis – POLONIA” to interdyscyplinarny projekt Fundacji Znaki Pamięci skierowany do Polaków poza granicami Kraju i ukierunkowany na systemowe działania mające na celu rozpoznanie, podjęcie opieki, uporządkowanie, opracowanie i udostępnienie dla wszystkich zainteresowanych rozproszonych po całym świecie elementów polskiego dziedzictwa narodowego – historycznego i kulturowego – pozostającego w stanie nieuporządkowanym i szeroko nieudostępnionego. Projekt ten, którego realizację mamy nadzieję zainicjować ze wsparciem Kancelarii Senatu w roku 2024, nawiąże w sposób bezpośredni i będzie czerpać z kilkunastoletnich już doświadczeń jego realizatorów w ramach realizacji innych projektów w przeszłości – fundatorów Fundacji Znaki Pamięci – w zakresie rozpoznania, cyfryzacji i udostępnienia, a także porządkowania i opieki nad polskim dziedzictwem narodowym pozostającym poza Krajem. Projekt „Archivum Mobilis”, którego szerszy opis prezentujemy poniżej, realizowany będzie w perspektywie wieloletniej w jak największej liczbie krajów, w których żyli, żyją i pracują Polacy przebywający na stałe poza krajem ojczystym, z ich aktywnym udziałem i wsparciem, zaś jego efektami pragniemy podzielić się w sposób nieodpłatny ze wszystkimi zainteresowanymi, w szczególności zaś z kolejnymi pokoleniami młodych Polaków wychowujących się poza Polską. W roku 2024 planujemy jego początek i przeprowadzenie pierwszych prac projektowych na terenie Wielkiej Brytanii z udziałem lokalnych środowisk polskich.

ODWIEDŹ ARCHIVUM MOBILIS ONLINE:

https://archivum.fundacja-znakipamieci.org

Zadanie dofinansowane w ramach sprawowania opieki przez Senat Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za Granicą w 2024 i 2025 roku.

Senat logo przezroczysty
Projekt „Archivum Mobilis – Polonia Wielka Brytania 2024” ma zatem na celu integrację realizowanych przez nas i opisanych powyżej działań na rzecz zachowania, ochrony, opieki i udostępnienia polskiego, niematerialnego dziedzictwa kulturowego i historycznego znajdującego się poza Krajem, przeprowadzenie kolejnych prac ukierunkowanych na ochronę dziedzictwa, a następnie rozbudowę i popularyzację wielowątkowego polonijnego Archivum Mobilis Fundacji Znaki Pamięci w formie nowoczesnych, przystępnych i dostępnych dla każdego narzędzi internetowych. Poprzez wytworzenie takich form dostępności, a także wytworzenie nowych – jak aplikacje mobilne – liczymy również na dotarcie z naszym przekazem do nowych, młodych pokoleń Polaków wychowujących się i mieszkających poza Krajem, zainteresowanie ich poruszaną przez projekt problematyką i zaangażowanie już w bieżącym roku w działania projektowe mające na celu ochronę, zachowanie i popularyzację polskiego niematerialnego dziedzictwa kulturowego poza Krajem. Wierzymy, iż zebrane i naukowo opracowane przez zespół naszej Fundacji dane, archiwalia i materiały audiowizualne przyczynią się do opracowania i upowszechnienia wyczerpującego, ale też rozwijającego się archiwum zbiorów rodzinnych Polaków na emigracji (w tym tych najbardziej „ulotnych” – zarejestrowanych metodą „oral history”) i ogólnodostępnego rejestru polskich grobów oraz danych dotyczących osób tam pochowanych. Dostarczą przy tym materiał badawczy do upowszechniania losów Polaków żyjących poza Krajem: zdigitalizowanych materiałów archiwalnych dotyczących polskiej emigracji czy życiorysów spoczywających na badanych nekropoliach Rodaków.  Działania podjęte w ramach projektu mają w naszej ocenie szansę na zainteresowanie Polaków za granicą ochroną naszego wspólnego dziedzictwa kulturowego, do dbałości o groby Rodaków (niejednokrotnie bardzo zniszczone) i pobudzenie zbiorowej pamięci o członkach polskiej społeczności poza Krajem i wiążących się z nimi wydarzeniach historycznych – również w skali ich małych, lokalnych, emigracyjnych ojczyzn.

Po II wojnie światowej w Wielkiej Brytanii osiedliły się tysiące polskich żołnierzy, nie mogących powrócić do komunistycznej Polski – na powracających z emigracji żołnierzy nie czekały fanfary i zaszczyty, lecz represje – wielu było aresztowanych, torturowanych, skazywanych na dożywocie lub karę śmierci za wierną służbę Rzeczypospolitej. Wielu wysokiej rangi żołnierzy i oficerów nigdy nie powróciło do Polski, decydując się na emigrację. Spacerując po brytyjskich cmentarzach napotkasz wiele nagrobków z polskimi nazwiskami i stopniami wojskowymi, wiele wielkich i znanych nazwisk, z których większość pozostawiła w Polsce rodziny nie mogące odwiedzić i zadbać o miejsca spoczynku swojego bliskiego. Duża ilość nagrobków wobec postępującego zapomnienia popada w ruinę – pomimo wciąż czytelnego nazwiska na tablicy, tak naprawdę ludzie ci stają się coraz bardziej anonimowi. Najwyższy czas to zmienić i przywrócić ich zbiorowej pamięci, umożliwiając przy tym polskim instytucjom państwowym świadomą i kompleksową opiekę nad nimi w przyszłości. Dlatego też Fundacja Znaki Pamięci pragnie kontynuować zainicjowane w latach ubiegłych prace porządkowe i  – przede wszystkim, co jest treścią niniejszego wniosku w tym kierunku działań – inwentaryzacyjne na cmentarzach Wielkiej Brytanii, gdzie nigdy nie były prowadzone kompleksowe prace inwentaryzacyjne polskich grobów. Opracowanie zebranych przez członków i wolontariuszy Fundacji danych inwentaryzacyjnych i biograficznych umożliwi przypomnienie wyszukanych osób, pamięć o nich przez następne pokolenia.

Działania w ramach kolejnych kierunków naszego projektu (cyfryzacja i działania dokumentacyjne), oprócz bezdyskusyjnej wartości edukacyjnej,  posiadają również swoistą wartość dodaną w postaci kompleksowego rozpoznania, uporządkowania a następnie profesjonalnej cyfryzacji i nieodpłatnego udostępnienia wszystkim zainteresowanym rozproszonych dotąd materiałów archiwalnych, stanowiących ważny element polskiego niematerialnego dziedzictwa kulturowego i historycznego znajdującego się poza granicami Kraju. Dziedzictwa – co należy podkreślić –  znajdującego się najczęściej w rękach posiadaczy prywatnych (przede wszystkim w archiwach domowych) Polaków, którzy przybyli do Wielkiej Brytanii w trakcie i po II wojnie światowej i nigdy nie powrócili do Ojczyzny, a także ich spadkobierców. Warto w tym miejscu zaznaczyć (a wiemy to z dotychczasowych własnych doświadczeń), iż w wielu przypadkach jest to ostatnia chwila na realizację tego typu działań ze względu na zaawansowany wiek żyjących wciąż przedstawicieli tzw. „starej emigracji”. Z doświadczenia nabytego w trakcie realizacji innych projektów w latach ubiegłych wiemy, iż – niestety – w większości przypadków po śmierci właściciela tego rodzaju archiwum, trafia nie do instytucji, która byłaby w stanie podjąć się jego opracowania, lecz jest bezpowrotnie niszczone bądź wyrzucane. W taki sposób niejednokrotnie ostatnie, często nieznane nikomu a bezcenne z punktu widzenia instytucji zajmującej się pielęgnowaniem polskiego dziedzictwa kulturowego, zachowane obrazy i wspomnienia osób bądź wydarzeń historycznych trafiają na śmietnik, zaś dla polskiej młodzieży, wychowującej się poza granicami Polski, tożsamość narodowa i poczucie więzi z polską tradycją i kulturą stają się coraz bardziej odległymi i abstrakcyjnymi pojęciami.

Wierzymy także, iż realizacja naszego projektu (we wszystkich jego kierunkach i działaniach) przyczyni się do bezpośredniego zbliżenia pokoleniowego „starej” i „nowej” emigracji, a także pokoleń urodzonych i wychowywanych poza granicami Kraju, z korzyścią dla obu stron. Bezpośredni uczestnicy zdarzeń z lat trzydziestych, czterdziestych i późniejszych XX w., dysponujący obszernymi (i ciekawymi) materiałami archiwalnymi mogą stać się inspiracją dla depolonizującej się powoli młodzieży, ta zaś stanowić może nieocenione wsparcie dla osób starszych i samotnych. Nasz projekt sięga zatem szerzej niż jakikolwiek projekt digitalizacyjny, archiwalny czy edukacyjny: łącząc w sobie wszystkie te cechy, może stać się również pomostem pomiędzy starym a nowym, historią a teraźniejszością, jak również wsparciem Polaków przez innych Polaków w ich potrzebach w warunkach trwałej emigracji.

Wkrótce więcej informacji … 🙂

PODZIEL SIĘ Z INNYMI